Ondanks de vele lopende onderzoeken zal er de komende jaren naar verwachting geen geneesmiddel tegen dementie/Alzheimer beschikbaar komen. Het is gebruikelijk dat een mogelijk positief resultaat van onderzoeken wordt afgewacht. Hoewel niet gebruikelijk kan die tijd misschien door artsen benut worden door een bij hen bekende en beschikbare mogelijkheid bij hun patiënten toe te passen.

Onderzoeken van nieuwe geneesmiddelen vergen veel tijd o.a. door het vaststellen van mogelijke risico’s op bijwerkingen. Onderzoek naar ongewenste bijwerkingen zijn door de hier vermelde correctie van de zoutconcentratie en de doorbloeding van de hersenen door artsen niet van toepassing. Deze mogelijkheid kan door hen direct toegepast worden, waardoor relatief snel duidelijk kan worden of het voortschrijden van deze aandoeningen belemmerd en misschien zelfs teruggedrongen kan worden.

Onderstaande informatie is geheel afkomstig van publicaties zoals van Alzheimer Nederland, het Vumc, de Hersenstichting, het RIVM en andere vooraanstaande organisaties.

Correctie van de zoutconcentratie in het bloed en correctie van de aanvoer van bloed naar de hersencellen.
Natrium, het belangrijkste bestanddeel in keukenzout, speelt een belangrijke rol in de hersenen. Voldoende zout is essentieel voor het normaal functioneren van de hersenen. Het doorgeven van de signalen tussen de hersencellen onderling is zelfs van de beschikking over voldoende zout afhankelijk. Een verstoorde overdracht van die signalen kan duiden op de aandoeningen dementie/Alzheimer.

Het functioneren van de hersenen kost veel energie en zuurstof. De hersenen worden vanuit het bloed daarvan voorzien. Ongeveer 20% van al het bloed dat het hart rondpompt is bestemd voor de hersenen. Dit bloed wordt verspreid over vele kleine bloedvaten in de hersenen, ook wel haarvaten genoemd. Haarvaten zijn in de hersenen in zeer hoge dichtheid aanwezig. Bijna elke zenuwcel staat wel in verbinding met een haarvat. De hoge dichtheid van haarvaten zorgt ervoor dat de hersenen vanuit de bloedsomloop goed kunnen worden voorzien van de noodzakelijke voedingsstoffen. Het objectief vaststellen van voldoende aanvoer van bloed naar de hersenen met daarin voldoende zout is dan ook een eerste vereiste bij een vermoeden van dementie/Alzheimer.

Dementie en Alzheimer zijn aandoeningen die voornamelijk bij ouderen voorkomen, een zouttekort in het bloed komt veelvuldig en eveneens voornamelijk bij ouderen voor.
Kan voldoende aanvoer van bloed met daarin voldoende zout, voedingsstoffen en zuurstof een direct toepasbare remedie zijn om het voortschrijden van dementie/Alzheimer te belemmeren, te stoppen of misschien zelfs terug te dringen? Bij het vermoeden van een beginnende dementie/Alzheimer kan in eerste instantie eenvoudig bepaald worden of het bloed voldoende zout bevat. Voldoende zout in het bloed geeft geen garantie dat de hersencellen via de circulatie voldoende zout ter beschikking krijgen. De noodzakelijke aanvoer van bloed kan bijvoorbeeld met behulp van een PET/MRI-scan of een ander beeldvormend apparaat objetief worden vastgesteld.
Professor Dr. Guus van Dongen leidt de afdeling Radiologie en Nucleaire Geneesmiddelen van het VUmc in Amsterdam, dat het zichtbaar volgen van stoffen in het lichaam mogelijk heeft gemaakt.

Enkele redenen die deze beschikbare en rechtstreekse aanpak kunnen verantwoorden.
Een zouttekort wordt veelvuldig in het bloed van ouderen met wervel- en botfracturen en gebruikers van urine afvoerende geneesmiddelen vastgesteld. Ook bij ouderen die verward zijn en vallen kan een zouttekort worden vastgesteld. Daarom is het mogelijk dat een te laag zoutgehalte ook in het bloed van ouderen in het algemeen en bij patiënten met dementie/Alzheimer wordt vastgesteld.

Voorheen werd gedacht dat een iets te laag zoutgehalte in het bloed onschadelijk voor de gezondheid was. Uit onderzoek van het Erasmus MC lijkt deze opvatting te moeten worden aangepast. Deze onderzoekers stelden vast dat de sterfte onder ouderen met een iets te laag zoutgehalte 21% hoger ligt dan onder ouderen met een normaal zoutgehalte. Ook bleek dat een iets te lage zoutconcentratie bij 39% van degenen met pols- of heupfracturen en bij 61% van degenen met wervelfracturen voorkwam, (2012). Een zouttekort in het bloed komt bij ouderen veel voor en verloopt vaak probleemloos, maar kan ernstige gevolgen hebben. Thiazidediuretica (plastabletten) kunnen bijdragen om de bloeddruk te verlagen,maar zij vergroten het uitscheiden van zout uit het lichaam en zijn de belangrijkste oorzaak voor een te laag natriumgehalte.

De vraag kan opkomen hoe iets eenvoudigs als het aanvullen van een zouttekort en het herstellen of verbeteren van de doorbloeding in de hersenen zo’n positieve invloed zal kunnen hebben.
Andere ernstige aandoeningen zoals depressies met gedachten aan zelfdoding waarvan de oorsprong zich ook in de hersenen bevindt blijken (ook) op een eenvoudige wijze met behulp van één enkele stof (ketamine) snel gecorrigeerd te kunnen worden.
Professor Dr. Dick Swaab van het Nederlandse Herseninstituut beschrijft het volgende (kort samengevat); onderzoek aan hersenweefsel van mensen die zichzelf van het leven hebben beroofd, laat zien dat de productie van één van de stoffen in de hersenen verhoogd is. Ketamine kan depressie met gedachten aan zelfdoding verdrijven. Dit effect is al vele jaren bekend maar het was niet bekend wat de oorzaak van dit effect was. Ketamine remt de werking van de verhoogde productie van deze stof in de hersenen. Professor Swaab wil ook psychiaters van dit effect van ketamine overtuigen.
Een te lage zoutconcentratie in het bloed is ook eenvoudig te normaliseren.
Naast een juiste zoutconcentratie in het bloed is ook een goede doorbloeding voor de hersenen noodzakelijk. Alle weefsels in het lichaam hebben voor hun functioneren, onderhoud en herstel voldoende aanvoer van bloed met een juiste zoutconcentratie nodig.

Een goede doorbloeding is mede afhankelijk van een juiste bloeddruk.
Een gezonde leefstijl helpt om de kans op dementie zo klein mogelijk te houden. Toch spelen risicofactoren voor een 70-jarige niet dezelfde rol als bij een 90-jarige. Daar kwamen wetenschappers pas de laatste jaren achter. Nienke Legdeur, arts- onderzoeker VUmc, wilde daarom meer te weten komen over die verschillen. ‘Tussen 45 en 65 jaar helpt een lage bloeddruk om dementie te voorkomen. Vreemd genoeg is dat bij de alleroudsten juist een hoge bloeddruk. We denken dat de hersenen er zo voor zorgen dat de doorbloeding goed genoeg blijft. Een soort compensatie. Dat is belangrijk om te weten voor behandelingen met medicijnen.’

Dit kan de vraag oproepen of een verhoogde bloeddruk niet juist het risico op een hersenbloeding/beroerte verhoogt? De term beroerte kan zowel voor een herseninfarct (afsluiting van een bloedvat) als een hersenbloeding (scheuren van een bloedvat) worden gebruikt. 80% van de beroertes zijn infarcten, 20% zijn bloedingen. Een te lage bloeddruk kan een oorzaak van een infarct zijn, een te hoge bloeddruk kan een oorzaak van een hersenbloeding zijn. De onderzoekster wijst op het belang van een verhoogde bloeddruk voor ouderen, maar hoewel niet in het artikel is vermeld, naar verwachting niet een té hoge bloeddruk.

Er zijn ook bloeddrukverlagende geneesmiddelen die het hart langzamer laten kloppen, maar bij een onjuiste dosering de doorbloeding in de hersenen kunnen beperken. Als het hart langzamer klopt neemt de druk in de bloedvaten af en kan de bloeddruk dalen. De dosering blijkt essentieel te zijn. Het onjuiste gebruik van deze middelen leidde er tijdens operaties toe dat er herseninfarcten optraden. Volgens de onderzoekers zou de sterftekans hierdoor met 27% worden verhoogd. Alleen in het Verenigd Koninkrijk zou de richtlijn voor het gebruik van deze middelen tussen 2009 en 2014 al duizenden levens hebben gekost.

Vasculaire dementie is een van de meest voorkomende soorten dementie.
Problemen in de doorbloeding van de hersenen veroorzaken deze ziekte. Bij één op de zes mensen met dementie is vaatschade de hoofdoorzaak. Dan spreekt men van vasculaire dementie. Nog veel vaker komt vaatschade in de hersenen voor naast andere oorzaken van dementie.

De mogelijke invloed van bacteriën op dementie/Alzheimer.
Van de bacterie Chlamydophila pneunomiae is al meer dan twintig jaar bekend dat zij de doorbloeding van de kransslagaderen rond het hart kunnen beperken. Omdat deze bacterie ook in de hersenen kan worden aangetroffen kan deze ook betrokken zijn bij de vaatschade in de hersenen (RIVM infectiebulletin 1998).

Bij 90% van de Alzheimerpatiënten wordt deze luchtwegbacterie Chlamydophila pneunomiae in de hersenen aangetroffen. Ook andere ziekteverwekkers kunnen in de hersenen worden aangetroffen. Hoewel dit percentage van 90% meer aandacht zou verdienen is er nauwelijks interesse om hier onderzoek naar te doen. Zo probeert een neurobiologe van Oxford University al 15 jaar toestemming te krijgen voor onderzoek naar het bestrijden van ziekteverwekkers in de hersenen, maar krijgt zij daar geen toestemming voor. Bij vernauwing van de kransslagaderen kan deze bacterie ook aangetroffen worden.
En hoewel niet gebruikelijk kan deze bacterie ook met antibiotica bestreden worden dus misschien ook in de hersenen.

Het afnemen van de hersenfuncties kan jaren in beslag nemen.
Dat is ook de angst van patiënten die de diagnose dementie/Alzheimer krijgen en beseffen dat bijvoorbeeld hun geheugen de komende jaren zal kunnen verdwijnen. Als de juiste behandeling of verzorging van de hersenen zal blijken te helpen dan is er hopelijk voldoende tijd om de correcties van zoutconcentratie en doorbloeding de tijd te geven om het stopzetten of terugdringen van de symptomen mogelijk te maken.

Er is nog weinig bekend over dementie bij 90+ers. Als onderzoekers naar hun hersenen kijken na overlijden, zien ze veel verschillende vormen van hersenschade. Het bijzondere is echter dat ze deze schade ook vinden bij 90+ers zonder dementie. Het is dus nog grotendeels onduidelijk welke factoren dementie veroorzaken in deze leeftijdscategorie. Zo lijken bekende risicofactoren voor dementie zoals een hoge bloeddruk op hoge leeftijd juist te beschermen tegen dementie.

Wat zijn de (on)mogelijkheden om de schade aan de hersenen te herstellen als de circulatie met een optimale hersenvloeistof hersteld wordt?
Recent werd vastgesteld dat longweefselcellen van ex-rokers zich in hoge mate kunnen herstellen. Misschien zal een dergelijk herstel ook in een bepaalde mate met hersencellen mogelijk kunnen zijn.

Eiwitophopingen in de hersenen worden als oorzaak van de ziekte van Alzheimer genoemd.
Deze eiwitten komen vrij bij het bestrijden door afweercellen van ziekteverwekkers in de hersenen. Echter niet alle Alzheimerpatiënten hebben eiwitophopingen in de hersenen. Een middel dat deze eiwitophopingen uit de hersenen verwijdert is voor zover bekend het enige middel dat, mits goedgekeurd, in de toekomst tegen beginnende Alzheimer kan worden ingezet. Het blijkt een moeizaam traject. Eerder werden al meer dan 400 middelen zonder resultaat getest.
Het grootste farmaceutische bedrijf ter wereld Pfizer heeft in januari 2018 haar onderzoeksafdeling naar een geneesmiddel tegen Alzheimer gesloten. Misschien dat een optimale circulatie in de hersenen ook de afweercellen in staat stellen om aanwezige ziekteverwekkers te vernietigen. Een optimale circulatie zal ook kunnen bijdragen om de bij die strijd ontstane eiwitten te verwijderen.

Zeker 25% van de ouderen heeft eiwitophopingen in de hersenen zonder geheugenproblemen.
Deze onderzoeksresultaten doen vermoeden dat schade aan de hersenen en of eiwitophopingen geen of geen voorname oorzaak van dementie/Alzheimer hoeft te zijn.
Het kan dan ook zo zijn dat een afdoende doorbloeding met de juiste zoutconcentratie bij ouderen met hersenschade en eiwitophopingen voldoende is om goed te kunnen functioneren. Bij ouderen met een vergelijkbare hersenschade en eiwitophopingen kan de doorbloeding onvoldoende blijken te zijn voor een normale hersenfunctie. Iemand met een beginnende dementie/Alzheimer kan veelal nog goed voor zich zelf zorgen. Als deze aandoeningen vertraagd, gestopt of misschien zelfs teruggedrongen kunnen worden dan zal dat veel leed en hoge zorgkosten kunnen voorkomen.

Over de bestrijding van andere vormen van dementie is relatief weinig bekend.
Hoewel effecten nog onbekend zijn zal een herstelde circulatie ook bij de minder vaak voorkomende vormen van dementie een positief effect kunnen hebben. Immers alle weefsels in het lichaam hebben voor hun functioneren, onderhoud en herstel voldoende aanvoer van bloed nodig.

Samenvatting:
Bij een vermoeden van dementie/Alzheimer kan een arts overwegen om het zoutgehalte in het bloed te laten controleren. Als dat zoutgehalte juist is of hersteld is kan de patiënt een onderzoek met een PET/MRI-scan of met een ander geschikt beeldvormend apparaat ondergaan. Daarmee kan vastgesteld worden of het bloed met daarin voldoende zout de hersencellen in voldoende mate bereikt. Zoals vermeld bepaalt de aanwezigheid van voldoende zout in het bloed of de signalen tussen de hersencellen normaal worden doorgegeven.

De hersenstichting vermeldt:
‘Tot op hoge leeftijd kunnen er nieuwe verbindingen in de hersenen worden aangemaakt.
De wisselwerking met de omgeving speelt daarbij een belangrijke rol: veranderende eisen veroorzaken nieuwe verbindingen. Een volwassene kan dus nog steeds nieuwe dingen leren, al gaat dit wat minder snel dan tijdens de kindertijd.’
Indien voldoende bloed van de juiste samenstelling deze hersengebieden bereikt zal de kans op nieuwe verbindingen of het herstel van beschadigde verbindingen kunnen toe nemen.
Hopelijk kunnen bovenstaande mogelijkheden die artsen tot hun beschikking hebben bijdragen aan het tot op hoge leeftijd beschikken over een goede hersenfunctie.

Disclaimer
De op deze site vermelde informatie is bedoeld voor patiënten en hun naasten om deze met de behandelend arts door te spreken. Samen met hem of haar kunnen eventuele mogelijkheden worden overwogen.